Obrzęk limfatyczny to obrzęk niektórych części ciała powstały w wyniku niefizjologicznego nagromadzenia się limfy – chłonki i jest najczęściej niesymetryczny. Podstawowy podział to obrzęk pierwotny i wtórny.
Pierwotny obrzęk limfatyczny powstaje na podstawie wady wrodzonej układu limfatycznego i pojawia się najczęściej na kończynach dolnych. Może się pojawiać zaraz po urodzeniu lub aż po 35 roku życia jako późna forma. Często jest to dziedziczne schorzenie.
Wtórny obrzęk limfatyczny powstaje w wyniku ingerencji w układ limfatyczny takiej jak na przykład zabieg operacyjny, kontuzja, napromieniowanie itp.
Do częstych powikłań obrzęku limfatycznego należy róża. Jest to zapalenie skóry i tkanki podskórnej z ogólnymi objawami w postaci gorączki, wymiotów, mdłości, pojawiają się czerwone plamy na skórze i obrzęki. Pojawia się powiększenie i ból właściwych węzłów chłonnych.
Obrzęk limfatyczny kończyn dolnych (klasyfikacja wg Brunnera):
I stopień - łagodny obrzęk obejmujący stopę i podudzie, występujący pod koniec dnia, ustępujący samoistnie po uniesieniu kończyny
II stopień - całodzienny obrzęk ustępujący samoistnie po nocy, z dodatnim objawem Stemmera (pogrubienie fałdów skórnych nad drugim palcem stopy, trudna w uniesieniu skóra)
III stopień - stały obrzęk, nie ustępujący po elewacji kończyny
IV stopień - stały obrzęk zniekształcający kończynę, dość często powikłany zmianami zapalnymi skóry (róża, wyprysk, przetoki limfatyczne)
V stopień - słoniowacizna - olbrzymi obrzęk zniekształcający kończynę z pogrubieniem skóry, zmianami mięśniowymi (dystrofia), upośledzający funkcję kończyny
ZAPAMIĘTAJ!
Wyroby uciskowe produkowane są w czterech kategoriach ucisku:
I - (20-30 mmHg) stosowane są w I stopniu obrzęku limfatycznego
II - (30-40 mmHg) stosowane są w II i III stopniu obrzęku
III - (40-50 mmHg) stosowane są w III i IV stopniu obrzęku
IV - (50-60 mmHg) stosowane są w IV i V stopniu obrzęku
Układ limfatyczny (chłonny) - układ odpowiedzialny między innymi za odporność organizmu; składa się z narządów i naczyń chłonnych.
Narząd chłonny - grasica, migdałki, grudki chłonne, śledziona oraz leżące na drodze naczyń węzły chłonne; wytwarzają one limfocyty i ciała odpornościowe.
Naczynia chłonne - zaczynają się w tkance łącznej (naczynia włosowate), przechodzą w coraz większe naczynia (przez węzły chłonne), by utworzyć przewód piersiowy i pień chłonny prawy, przez który chłonka dostaje się do krwi.
Węzły chłonne - obwodowe narządy chłonne leżące na przebiegu naczyń limfatycznych; tworzą skupiska- na przykład w dole pachowym, w okolicy pachwinowej, w trójkącie szyjnym, w okolicy podżuchwowej.
Limfa (chłonka) - tkanka płynna (podobnie jak krew), składająca się z osocza i elementów komórkowych (limfocyty); powstaje jako przesącz w tkankach obwodowych.
Jakie mogą być przyczyny obrzęku limfatycznego? Obrzęk limfatyczny to zastój limfy w naczyniach chłonnych, który może być spowodowany:
zajęciem lub uciskiem naczyń, węzłów chłonnych przez proces nowotworowy, albo zapalny;
urazem naczyń i / lub węzłów (na przykład po naświetlaniach);
zaburzeniami struktury i funkcji naczyń (obrzęk limfatyczny pierwotny).
Kiedy może wystąpić obrzęk limfatyczny spowodowany chorobą nowotworową? Obrzęk limfatyczny jest spotykany w przebiegu choroby nowotworowej, ale również może pojawić się u osób wyleczonych (nawet po wielu latach). U tych pacjentów rozwój obrzęku limfatycznego bywa związany z nadmiernym wysiłkiem, urazem, infekcją.
W jaki sposób dochodzi do rozwoju obrzęku limfatycznego? W obrzęku limfatycznym dochodzi do zastoju limfy w naczyniach chłonnych. Płyn znajduje się nie tylko w poszerzonych naczyniach, ale również wokół nich w skórze i tkance podskórnej. Prowadzi to do zmian w składzie limfy, dochodzi do pogrubienia naczyń oraz zwłóknienia w zajętych procesem chorobowym tkankach. Zmianom zastoinowym towarzyszy przewlekły proces zapalny.
Jakie są objawy obrzęku limfatycznego? Obrzęk limfatyczny może dotyczyć jednej lub obu kończyn. Powstaje na zewnątrz od uszkodzonych naczyń czy węzłów. Początkowo obrzęk jest niewielki, ustępuje po uniesieniu kończyny. W miarę postępu choroby zanika już tylko częściowo, natomiast wycofuje się pod wpływem ucisku palca. Nie leczony obrzęk limfatyczny:
staje się coraz twardszy (skóra i tkanki ulegają zwłóknieniu),
prowadzi do rogowacenia skóry,
powoduje powiększenie objętości kończyny, jej zniekształcenie, kończyna staje się coraz cięższa, występuje ograniczenie ruchomości w stawach, przykurcze mięśniowe, zaburzenie krążenia krwi, pojawiają się dolegliwości bólowe,
skóra w obszarze dotkniętym obrzękiem limfatycznym staje się podatna na urazy i uszkodzenia.
Jakie metody leczenia można zastosować w obrzęku limfatycznym? W leczeniu obrzęku limfatycznego stosuje się metody zachowawcze (fizjoterapia, farmakoterapia, edukacja chorego i rodziny) oraz znacznie rzadziej metody inwazyjne (zabiegowe).
W jaki sposób możemy pomóc choremu? Zasadniczą rolę w leczeniu obrzęku limfatycznego pełni fizjoterapia:
- masaż limfatyczny
- leczenie kompresyjne (uciskowe)
- ćwiczenia fizyczne i oddechowe
- unoszenie kończyny.
Efekt leczenia w dużym stopniu zależy od systematyczności i dokładności wykonywanych zabiegów przez całe życie.
MASAŻ LIMFATYCZNY
Technika masażu opiera się na głaskaniu, oklepywaniu i delikatnym ucisku skóry.
- rozpoczyna się w obszarach centralnych, nie dotkniętych obrzękiem- brzuch, klatka
piersiowa, grzbiet, po czym ruchami okrężnymi przechodzi się na obwód.
- masuje się obie strony- brzuszną i grzbietową, poświęcając kilkanaście minut każdej.
- prowadzone zabiegi nie powinny doprowadzić do zaczerwienienia skóry.
- nie stosuje się żadnych środków poślizgowych: kremów, oliwek.
Masaż pozwala na opróżnienie powierzchownych naczyń limfatycznych, w których tworzy się puste miejsce dla chłonki z głębszych obszarów. Systematycznie prowadzone zabiegi zapobiegają zwłóknieniu tkanek.
LECZENIE KOMPRESYJNE
W leczeniu uciskowym stosuje się bandażowanie kończyny, które jest wykonywane:
- po masażach,
- bandażami elastycznymi, pod które zakłada się wyrównujący powierzchnię rękaw
bawełniany (dodatkowo możemy posiłkować się sprasowaną gąbką i watą),
- bandażuje się od obwodu kończyny, stopniowo zmniejszając ucisk (ruchomość w stawach powinna być zachowana).
Zaleca się noszenie bandaża przez całą dobę. Po zmniejszeniu obwodu kończyny można zakupić rękaw uciskowy, który pełni tą samą rolę, co bandaż.
ĆWICZENIA FIZYCZNE
Zaleca się:
- wykonywanie ćwiczeń dwa- trzy razy dziennie po kilkanaście minut,
- kończyna powinna być zabandażowana lub w opasce elastycznej,
- dobór ćwiczeń zależy od stopnia zaawansowania obrzęku.
Rola ćwiczeń fizycznych sprowadza się do zwiększenia odpływu chłonki, bez jednoczesnego wzrostu napływu krwi.
Ćwiczenia oddechowe wspomagają opróżnianie dużych naczyń chłonnych, co w połączeniu z gimnastyką kończyn, technikami kompresyjnymi ułatwia odpływ chłonki.
PODNOSZENIE KOŃCZYN
Pacjent powinien unosić kończynę:
- co najmniej trzy razy dziennie,
- przez 10-15 minut,
- do wysokości serca (najlepiej w pozycji leżącej).
W nocy pacjenci mogą korzystać z podpórek w postaci poduszek, bądź dostępnych w sklepach specjalnych klinów.
PODAWANIE LEKÓW (FARMAKOTERAPIA)
Leki są stosowane jedynie jako metoda pomocnicza w stosunku do opisanej fizykoterapii. O podaniu leków decyduje lekarz.
UWAGA!
Niezależnie od stosowanego leczenia obrzęku limfatycznego należy oszczędzać chorą kończynę i dbać o jej higienę. Nie należy mierzyć ciśnienia, zakładać wenflonu, ani podawać leków drogą dożylną na obrzękniętej kończynie.
Autor: lek. med. Beata Klimek
Recenzent: dr n.med. Wojciech Leppert
źródło: Poradnik Medyczny...dnikmedyczny.pl WAŻNE! : w obrzęku limfatycznym, którego przyczyną jest zaawansowana choroba nowotworowa o terapii decyduje lekarz onkolog z następujących przyczyn:
farmakoterapia może mieć większe znaczenie, niż w obrzękach o innej etiologii (konieczne jest często zastosowanie leków p/zakrzepowych, kortykosteroidów, antybiotyków, innych)
masaż limfatyczny może być przeciwwskazany w przypadku aktywnego procesu nowotworowego (jednak jest to przeciwwskazanie względne)
O szczegółowych zagadnienia dotyczących postępowania w przypadku obrzęku limfatycznego będącego efektem choroby nowotworowej przeczytasz tutaj:
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
Mapa forum
Formularz kontaktowy
FAQ
Grupy
Album
Rejestracja
Zaloguj
